Polderhistorie in 'Van Pietersdijk tot Wolvenpolder'

Brielle - Nol Freijsen is van huis uit bioloog. Na zijn pensioen heeft hij samengewerkt met het Waterschap de Brielse Dijkkring m.b.t. de aanleg van natuurvriendelijke oevers.

Met name de herstructurering van de Strype was een groot project. Nol was bij dat project aangetrokken als ecoloog en hij deed onderzoek naar de plantengroei langs de kreek. Hij ging zich in die periode afvragen wat de origine was van deze kreek. Hoe is hij ontstaan, hoe zag hij er vroeger uit.

Hij ontdekte in diverse publicaties dat de kreek een enorme ouderdom heeft en van voor onze jaartelling dateert. Over deze ontdekking heeft Nol een wetenschappelijk artikel geschreven. Er is echter meer te zien op Voorne-Putten dan alleen de Strype en Nol zette de stap richting het onderzoeken van het ontstaan van de polderlandschappen op Voorne-Putten. 'Je komt dan terecht in de wereld van het zoeken', vertelt hij. De oude oorkondes in het Streekarchief in Brielle en de geologische kaart waren goede bronnen voor hem. 'De kaart toont de opbouw van de bodem, waardoor je kunt zien dat er klei ligt op oude veenlagen. Daarmee kun je nagaan da ter een opeenvolging van gebeurtenissen heeft plaatsgevonden vanaf de Middeleeuwen, de tijd waar ik me mee bezig hou.'

In de tijd dat Voorne-Putten nog geen eiland was, maar vastzat aan Goeree-Overflakkee bestond de bodem voornamelijk uit veenlagen. De grootste verandering kwam in de 12e eeuw. Een grote overstroming zette het land, voornamelijk rond de Bernisse, blank. In 1214 kwam het zeewater naar binnen. Dat jaartal is bekend uit een oorkonde van Dirk van Voorne die in 1220 een jammerklacht opstelde 'Wij gaan er aan'. In die tijd kwam heel westelijke Voorne onder water te staan. Dirk riep de hulp in van een paterorde, die dijken moesten aanleggen maar de paters kregen het water niet onder controle. Vervolgens heeft de heer van Voorne de aanleg van de dijken zelf gestimuleerd. In de polders zouden boeren gaan wonen en dat leverde hem weer geld op. Iets voor Dirk van Voorne, werden al dijken aangelegd op het gebied van het huidige Nissewaard. Zo ontstond de polder Biert. 'Rondom de Bernisse lag al klei van eerdere overstromingen en de bewoners daar zagen hun kans schoon om landbouwgrond aan te leggen.' Het exacte jaartal van de aanleg van polder Biert is niet bekend. Wel bekend is dat Biert, maar ook de polders Spijkenisse, Brabant en Vriesland rond 1300 al aangelegd waren. Uit een oorkonde uit 1305 blijkt immers dat de heer van Putten zijn broer toestemming geeft tot het aanleggen van de Garsdijk en daarmee de inpoldering van de polder Simonshaven.

De heer Van Putten woonde in eerste instantie in Puttesteyn in de polder Putten, de huidige Hoeksche Waard. Echter die residentie en polder verdwenen in 1530 onder water. 'Het gezag besloot tot de aanleg van een nieuwe polder, de polder Nieuw-Putten. Hierin lagen de Oude Uitslag, de Nieuwe Uitslag en de Wolvenpolder.' Met de aanleg van deze polder was Putten in grote trekken klaar.

Op Voorne gebeurde er daarnaast ook van alles. Het zeewater dat in 1214 het land binnenkwam, vormde het Haringvliet dat steeds verder het binnenland in kwam tot het na 100-jaar ongeveer de huidige grootte had bereikt. Voorne-Putten kwam zo los te liggen van Goeree-Overflakkee. Op Voorne zelf ontstond de Goote, een getijdekreek, die een verbinding vormde tussen het Haringvliet en de Maas. Brielle ontwikkelde zich in de 13e eeuw zo tot havenstad. Door de getijdewerking bleef de haven van Brielle op diepte. Hier vond haringvisserij plaats en werden goederen naar Engeland vervoerd. De heren van Voorne wilden echter ook de Goote inpolderen en dat leidde tot flinke ruzie. Ze kregen echter hun zin en zo verloor Brielle haar haven.

Het verhaal van het ontstaan van het polderlandschap op Voorne en Putten, kunt u nalezen in Van Pietersdijk tot Wolvenpolder. Deze uitgave van de Brielse Mare van de Historische Vereniging De Brielse Maasmond, is te bestellen door overmaking van € 11,50 (incl. porto) naar IBAN NL20INGB0000208792 t.n.v. Historische Vereniging de Brielse Maasmond o.v.v.'Special Brielse Mare' en uw adres.

Foto: Jos Uijtdehaage