Nieuw Heenvliet en de Olifant
Actueel 341 keer gelezenEvenals de Goote een eeuw eerder was overkomen, dreigde in de 16e eeuw de Bernisse te verdwijnen. Omstreeks 1590 was die zo ondiep dat de polder Heenvliet niet langer kon uitwateren via de oude sluis. Er werd daarom een nieuwe sluis gelegd aan de Maas.
Ook schepen hadden moeite om in de haven van Heenvliet te komen. De toenmalige heer van Heenvliet, Maximiliaan van Cruyningen (1555-1612), zag de neergang van het stadje met lede ogen aan maar zag ook mogelijkheden. Juist in deze tijd was er namelijk sprake van een enorme immigratie, vooral uit Vlaanderen. Alleen al uit Antwerpen trokken in 1585 misschien wel 50.000 mensen naar het Noorden, velen van hen vestigden zich in Amsterdam.
Van Cruyningen kwam met het plan om bij de nieuwe sluis een nieuwe stad te stichten. Dat zou Nieuw Heenvliet moeten heten. Zijn plannen voorzagen in mooie straten, grachten en stenen huizen met pannen daken. Hij nodigde "luyden van wat natien, ambachten off neringen zy zijn" uit om zich daar te vestigen. Zij zouden beschouwd worden als poorters van Heenvliet en vrijstelling krijgen van belasting en tol. Helaas werd er geen gehoor aan gegeven en er is dan ook niet veel van terecht gekomen.
Wel werd in diezelfde tijd (1591) het landhuis De Olifant gebouwd door Cornelis van Coolwijck, de rentmeester van de heer van Heenvliet. Coolwijck woonde zelf in Delft en gebruikte het huis als een buitenplaats. Eeuwenlang veranderde er niets tot omstreeks 1830 het Kanaal door Voorne gegraven werd dat aansloot op de (bijna 250 jaar oude) nieuwe sluis. Weldra ontstond het gelijknamige dorpje. Dat verdween vijftig jaar geleden voor de industrie in de Botlek. De Olifant werd in 1975 afgebroken en in Charlois weer opgebouwd.
Aart van der Houwen (aa.vanderhouwen@streekarchiefvp.nl)
