De Koning van Hispanje
Actueel 224 keer gelezenLaatst zongen we het weer, tijdens Koningsdag, Dodenherdenking of Bevrijdingsdag: "den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd". Woorden die in de mond gelegd zijn van Willem van Oranje, degene die nota bene leiding gaf aan de opstand tegen diezelfde Koning van Spanje. Naast het "Duitsen Bloed" blijft dit toch altijd een intrigerende zin.
Maar dat maakt ons volkslied misschien ook wel zo mooi. Het is in ieder geval volledig verankerd in de geschiedenis. Ook toen de Opstand – Tachtigjarige Oorlog leerden wij vroeger – in volle gang was, was het voor tijdgenoten ondenkbaar om de Koning niet te erkennen. Pas in 1581 waren de geesten rijp om de Koning af te zweren; niet als koning, want de Nederlanden waren geen deel van het Spaanse Rijk, maar als heer over de Nederlanden. Er was immers slechts sprake van een personele unie, waarbij de graaf van Holland 'toevallig' ook koning van Spanje was.
Tot het moment van afzweren was de Koning van Spanje het hoogste gezag in de Nederlanden. Een aardig voorbeeld is de oprichting van de Universiteit van Leiden. De stad kreeg de universiteit als beloning na het Ontzet. Vervolgens werden hier de predikanten opgeleid die het katholicisme moesten uitroeien. De stichtingsakte werd echter gegeven uit naam van de koning van Spanje. Ook in het Streekarchief berust een voorbeeld: in 1579 – 7 jaar na de komst van de Geuzen – schonk Gerrit van Rijsbergen, graankoopman te Brielle, een stuk land aan de Oudenhoornse Molendijk aan de heer van Voorne om het vervolgens in leen terug te ontvangen. Die heer van Voorne was tevens koning van Spanje en zo begint de verder onbeduidende akte met: "Philips, bijder Gratie Gods, Coninck van Castiliën, van Leon, van Arragon, van Navarre, van Napels, enz.".
Aart van der Houwen (aa.vander houwen@streekarchiefvp.nl)
