Het archief weet ook niet alles
Algemeen 392 keer gelezenHet is een zwarte bladzijde in de geschiedenis van Zwartewaal: de dood van de broers Johan en Jan Koene (24 en 22 jaar oud) en van twee in hun huis ondergedoken Italianen. In de nacht van 4 op 5 december 1944 deden Duitse soldaten een inval, schoten de broers dood en gooiden handgranaten in het huis dat tot de grond afbrandde. De volgende dag werden de stoffelijke resten in Zwartewaal begraven; de bezetter zag erop toe dat iedereen kwam kijken.
De gruwelijke moordpartij maakte diepe indruk en tien jaar later liet de gemeente een steen plaatsen op het graf van de twee mannen die zo ver van huis waren omgekomen. Op de steen stond: "Gevallen voor de vrijheid, 6 december 1944 te Zwartewaal" en de namen Francesco Fassoli en Tessitorz Eduado. De datum klopte niet en de namen evenmin; Francesco Fassoli en Zaccarino Eduardo Tessitor waren nog springlevend. Dat weten we dankzij de derde onderduiker, Franco di Julio, die in het donker had weten te ontkomen. Na de oorlog keerde hij terug naar Zwartewaal en noemde de juiste namen: Salvatore Scanio en Francesco Concas. Het moet heel wat voeten in de aarde gehad hebben want pas in 1963 werd de steen aangepast.
De zwarte bladzijde liet overigens weinig sporen na in het archief. Het overlijden van de twee broers Koene werd pas in februari 1946 – op last van de arrondissementsrechtbank te Rotterdam – in de registers bijgeschreven en van de dood van de Italianen wordt in het overlijdensregister al helemaal niet gerept. Inmiddels is hun graf geruimd en zijn de resten overgebracht naar de begraafplaats 'Rusthof' in Leusden. Aan de Meeldijk, waar zich destijds het drama voltrok, werd in 1991 een monumentje opgericht.
Aart van der Houwen (aa.vander houwen@streekarchiefvp.nl)
