Rotterdam groeide als één van de weinig grote steden minder hard dan het landelijk gemiddelde
Rotterdam groeide als één van de weinig grote steden minder hard dan het landelijk gemiddelde

Corona niet einde stad, grote steden groeien

Algemeen 161 keer gelezen

Het aantal inwoners van ’s lands grootste steden groeide in 2021 bijna weer als vanouds. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. De bevolkingstoename komt vooral door aantrekkende buitenlandse migratie. Tegelijkertijd trekken jonge gezinnen steeds vaker weg uit de grote stad.

Sinds het uitbreken van de coronacrisis woedt de discussie: betekent corona het einde van de grote stad? Het thuiswerken zou wonen in hartje Amsterdam, Utrecht, Rotterdam of Den Haag onnodig maken, en de hogere dichtheden zouden verspreiding van het virus versnellen.

Vandaag gepubliceerde CBS-cijfers laten echter zien dat de grote stad zeker niet op zijn retour is. De tien grootste steden groeiden in 2020 bijna allemaal harder dan het landelijk gemiddelde, met uitzondering van Rotterdam en Breda. Amsterdam kreeg vorig jaar bijna 10 duizend nieuwe inwoners. Daarmee groeide de hoofdstad bijna net zo veel als in 2019. Hetzelfde gold voor Eindhoven en Tilburg. Wel zien we een verschuiving: de steden groeien weliswaar door, maar gezinnen trekken juist de stad uit.

Buitenlandse migratie is motor

De belangrijkste verklaring voor de aantrekkende groei is buitenlandse immigratie. Dit was de afgelopen jaren grotendeels de motor achter de bevolkingstoenamen in de grote steden, maar door de coronapandemie nam in 2020 de internationale studenten en arbeidsmigranten sterk af. Het afgelopen jaar kwam de immigratie weer op gang, waardoor de bevolkingsgroei van veel steden weer een vlucht nam. De groep arbeidsmigranten is divers. Het gaat om mensen van over de hele wereld die in uiteenlopende economische sectoren werkzaam zijn.

De universiteitssteden Nijmegen en Groningen groeiden in 2021 sterker dan in 2019, voornamelijk door de instroom uit het buitenland. Van de tien grootste gemeenten groeide Almere naar verhouding het hardst, met 14 per duizend inwoners. Ten opzichte van de overige steden is Almere een uitzondering omdat de Almeerse bevolking vooral groeit door geboorten en binnenlandse verhuizingen.

In de rest van Nederland veranderde er wat betreft het aantal krimpgemeenten minder. In 2021 lagen gemeenten met een dalend aantal inwoners vooral in Zuid-Limburg, en in mindere mate in de Achterhoek, langs de Noordzeekust en in Zeeland. De meeste krimpgemeenten hebben een relatief vergrijsde bevolking, waardoor er meer sterfgevallen zijn dan geboorten.
 


Bevolkingsontwikkeling per gemeente, bron CBS. Klik hier voor een interatieve kaart met gemeentenamen.

Wegtrekken gezinnen

Helemaal ‘safe’ zijn de grote steden nog niet. Al sinds 2015 is er een toename van verhuizingen vanuit de Randstad, waar het gros van de grote steden ligt, naar minder dichtbevolkte delen van het land. Bovendien kregen kleine gemeenten met relatief grootschalige nieuwbouwprojecten er in 2021 verhoudingsgewijs de meeste inwoners bij.

De groei van de steden door immigratie valt daarmee samen met een afname van met name gezinnen. Dat komt echter niet door een afkeer van de stad, maar door een gebrek aan geschikt en betaalbaar woningaanbod. De stad wordt voor steeds minder mensen toegankelijk, waarschuwde de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in 2020.

De wegtrekkende gezinnen vertrekken niet per definitie naar dorpen, maar ook juist naar omliggende urbane gebieden, blijkt uit onderzoek door de gemeente Amsterdam. Dit verklaart de groei van bijvoorbeeld Almere, dat groeit door binnenlandse migratie.

De steden groeien relatief door migratie, maar statushouders hebben nauwelijks invloed op de balans tussen stad en dorp, duidt CBS-onderzoeker Ruben van Gaalen. ‘Statushouders krijgen vanuit het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) een woning toegewezen en hebben in eerste instantie niet de afweging die een gezin te maken heeft. In principe zijn de lokale overheden verplicht mee te doen met de spreiding door heel Nederland.’ Als statushouders vervolgens willen verhuizen, is ook voor hen de grote stad vaak niet betaalbaar.

Ook op provinciaal niveau migratie leiden

Van de twaalf provincies groeide de bevolking in 2021 - evenals in 2020 - met afstand het sterkst in Flevoland, gevolgd door Noord-Holland, Noord-Brabant en Zuid-Holland. In geen enkele provincie daalde het aantal inwoners. In Limburg bleef de bevolkingsgroei het meest beperkt, maar een jaar eerder was hier nog sprake van een lichte krimp.

De provincies vertonen een vergelijkbare dynamiek als de grote steden en kleinere gemeenten: er is een binnenlandse migratiestroom uit gebieden waar de druk op de woningmarkt het grootst is. Zowel Noord- als Zuid-Holland en in mindere mate Utrecht verloren in 2021 inwoners aan andere provincies. Niet alleen Flevoland en Gelderland profiteerden, maar ook gebieden ‘verder weg’. Limburg en Zeeland compenseerden demografische krimp met vestigings- én migratieoverschotten.

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant