OLYMPUS DIGITAL CAMERA

De Stadsgreep van prins Maurits

vr 5 okt 2018, 9:37 • 27 keer gelezen Actueel

Op 10 september 1618 verscheen prins Maurits met soldaten in Brielle. Zonder veel plichtplegingen zette hij het stadsbestuur 'aan de dijk'. Twintig mannen werden vervolgens door hem benoemd tot vroedschap-voor-het-leven. Dit had hij ook elders gedaan of zou hij nog doen en luidde het einde in van de remonstrantse en contra-remonstrantse twisten.

Wat begonnen was als een meningsverschil tussen twee hoogleraren aan de universiteit van Leiden over de leer van de predestinatie werd een kerkelijke ruzie die (vooral in Holland) op straat werd uitgevochten. Gelovigen waren verdeeld; wanneer in Brielle een remonstrantse predikant voorging, liepen contra-remonstrantse kerkgangers demonstratief naar de kerk van Zwartewaal. Vanwege de modder op de landwegen werden zij "Slijkgeuzen" genoemd. Gelijktijdig speelde op politiek gebied een zaak tussen prins Maurits en de Staten van Holland, waarbij raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt diens grootste tegenstander was. Beide zaken kwamen samen toen Oldenbarnevelt voor de remonstranten koos en Maurits voor de contra-remonstranten. Maurits wierp zich vervolgens op om de rust in het vaderland te herstellen. Dat deed hij door op lokaal niveau de stadsbesturen te zuiveren van tegenstanders. Omdat de stadsbesturen vervolgens nieuwe afgevaardigden naar de Staten van Holland stuurden kreeg Maurits hiermee de Staten op zijn hand. Het eindigde met het onthoofden van Oldenbarnevelt. De kerkelijke twist werd later in de Synode van Dordrecht beslist. De Brielse predikanten werden uit hun ambt gezet; de eerder door Brielle ontslagen predikant Willem Crijnsz. keerde juist weer terug in de stad. Zodoende werd Brielle rechtzinnig en Prinsgezind.

Aart van der Houwen (aa.vanderhouwen@streekarchiefvp.nl)