Toekomst voor vrijwillige brandweer?

Voor vrijwillige brandweermannen en -vrouwen bestaat er een bijzondere koninklijke onderscheiding na meer dan 20 jaar trouwe dienst. Dit jaar is hiervoor een enorme aanvraaggolf, ook in de gemeente Brielle. De reden is dat de Kanselarij der Nederlandse Orden besloten heeft de onderscheiding met ingang van volgend jaar niet meer automatisch toe te kennen.

Als burgemeester heb ik dat besluit met ontsteltenis ontvangen. Want brandweervrijwilligers leveren zonder twijfel een enorme maatschappelijke bijdrage. Ze zijn super vrijwilligers: staan permanent paraat, krijgen eenzelfde training als beroepsbrandweerlieden, ondergaan ook de verplichte fitheidstesten en worden bovenmatig mentaal belast, vanwege de grote persoonlijke risico's en confrontatie met traumatische gebeurtenissen. Hartstilstanden, slachtoffers van brand, zelfdoding en verkeersongelukken, je komt het als brandweervrijwilliger allemaal wel één of meer keren tegen. En deze kanjers komen dus na 20(!) jaar trouwe dienst niet meer automatisch in aanmerking voor die speciale koninklijke onderscheiding!
Ik vind het een onverkwikkelijke en onverstandige ontwikkeling. Ook al omdat het steeds moeilijker wordt om voldoende vrijwilligers te vinden.De korpsen van Brielle en Zwartewaal bestaan nu nog geheel uit vrijwilligers. Maar of dat zo zal blijven, is de vraag. Door het veranderde arbeidspatroon werken steeds meer mensen buiten de eigen woonplaats en zijn dus tijdens hun werktijden minder beschikbaar. Het is daardoor voor de Veiligheidsregio's steeds moeilijker op werkdagen voldoende bemande voertuigen de weg op te sturen. Dat speelt vooral in kleine plaatsen op het platteland. Zoals in Goeree Overflakkee al gebeurt, moeten dan in plaats van vrijwilligers, beroepsbrandweerlieden worden gestationeerd. Daarmee is de veiligheid gegarandeerd, maar stijgen ook de kosten.

Bedreigend voor de vrijwillige brandweer is ook de Wet Normering Rechtspositie Ambtenaren die per 1 januari 2020 ingaat. Door Europese richtlijnen wordt die wet mogelijk ook van toepassing op vrijwillige brandweerlieden. Wel wordt nog gezocht naar uitzonderingsgronden. Als er niet aan te ontkomen valt, zullen ook voor brandweervrijwilligers sociale lasten en pensioen moeten worden betaald. De vrijwilligersvergoeding wordt dan belastbaar loon. Vrijwillige brandweerlieden krijgen dan mogelijk een 0 uren oproepcontract. Voor gemeenten wordt het veel duurder. Maar erger is nog dat het eeuwenoude fenomeen van de vrijwillige brandweer ten einde komt. En daarmee het systeem dat mensen uit de eigen gemeenschap vrijwillig bereid zijn om die gemeenschap tegen branden en andere nare situaties te beschermen. Ik moet er niet aan denken!