75 jaar bevrijding; de aanloop naar de oorlog

Dit jaar vieren we dat 75 jaar geleden Nederland bevrijd werd. Na vijf jaar kwam er een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Een oorlog die honderdduizenden Nederlanders het leven heeft gekost.

We vieren dat we sindsdien in vrijheid leven, maar vergeten waarom de oorlog ontstond. Hoe kwam het dat Nederland betrokken werd bij de Duitse drang tot wereldheerschappij?

Verdrag van Versailles
In 1919 werd het Verdrag van Versailles ondertekend. In Duitsland stond het Verdrag bekend als Dictaat van Versailles en voor de Duitse regering was het een zware vernedering. Duitsland moest o.a. delen van het rijk afstaan aan Frankrijk en Polen en raakte haar koloniën kwijt. Ook werd het Duitse Rijk vrijwel volledig ontwapend, er bleef enkel een beroepsleger van 100.000 man over. Tanks werden verboden, net als onderzeeboten en ook mocht Duitsland geen luchtmacht meer hebben. Daarnaast werd Duitsland verplicht over te gaan tot herstelbetalingen omdat ze verantwoordelijk was voor het uitbreken van de Wereldoorlog.

Hitler
In het jaar van de ondertekening werd een gedecoreerde oorlogsveteraan lid van de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij. Een paar jaar later werd hij leider van de NSDAP: Adolf Hitler. De in Oostenrijk geboren Hitler verhuisde in 1913 uit onvrede naar Duitsland. In Oostenrijk kreeg hij een grote verachting voor de democratie omdat de parlementsleden in het Weense parlement meestal hun moedertaal spraken. In deze periode ontstond zijn weerzin tegen de Slavische volkeren en de Joden die volgens hem een grote invloed hadden op de ontwikkelingen in Oostenrijk.

De Duitse economie raakte in het slop door de hoge herstelbetalingen. De bevolking leed armoede en de spanningen liepen verder op, ook door de vluchtelingenstroom uit Oost-Europa. In november 1923 probeerde Hitler de macht in Beieren te grijpen. De staatsgreep mislukte en Hitler werd veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf. Uiteindelijk heeft hij nog geen jaar in de cel gezeten. In die tijd schreef hij Mein Kampf. In dit autobiografische boek beschrijft hij o.a. zijn ideeën en toekomstplannen.

Dictatoriale macht
Begin jaren 30 kreeg de NSDAP veel stemmen bij de verkiezingen nadat de regering impopulaire maatregelen had genomen om de crisis en de explosief stijgende werkloosheid te beteugelen. Rijkspresident Von Hindenburg benoemde Hitler in januari 1933 tot kanselier en liet hem een regering vormen. Politieke tegenstanders werden in korte tijd door de nationaal socialisten buiten spel gezet. In juli 1933 werden alle politieke partijen, buiten die van Hitler zelf, verboden. Tegenstanders in eigen gelederen werden uit de weg geruimd, de SS en SD nemen de macht binnen de NSDAP over. Na het overlijden van Von Hindenburg, voegde Hitler de bevoegdheden van rijkspresident en rijkskanselier samen. Hij had de dictatoriale macht en het volk kreeg te maken met een golf van propaganda. De populariteit van de Führer groeide, net als de economie. De werkloosheid verdween en er werd veel geld in de herbewapening gestopt.

Annexatie
In 1936 werd het Rijnland bezet, in 1938 gevolgd door de annexatie van Oostenrijk en Sudetenland. Er werd door andere Europese regeringen nauwelijks gereageerd op het landje pik en Hitler ging verder. De Tsjechische helft van Tsjechoslowakije was zijn volgende slachtoffer, gevolgd door Polen dat verdeeld werd tussen Duitsland en Rusland. Door de inval in Polen verklaarden Frankrijk en Engeland Duitsland de oorlog. De Tweede Wereldoorlog was begonnen.

Bombardement
Hitler wilde de regie in eigen hand houden en sloeg in april 1940 toe. Denemarken werd bezet, Noorwegen werd aangevallen en vervolgens vielen Nederland, België en Frankrijk te prooi aan de man die Duitsland de wereldheerschappij wilde bezorgen.

Het bombardement op Rotterdam op 14 mei 1940 betekende voor ons land de capitulatie.